Hoe een nieuwe visie op arbo leidt tot veiliger en gezonder werk

De SER heeft recent het advies “Gezond en veilig werken door effectieve regels en preventie: Arbovisie 2040, deel 2” gepubliceerd. ser.nl Daarbij pleit de raad voor een herijking van de bestaande arboregels én een grotere nadruk op preventie. ser.nl+1 Dit zijn geen loze frasen: de veranderingen zijn urgent, realistisch én essentieel voor de toekomst van werk in Nederland.

Wat valt op?

1. Nieuwe arbeidsrisico’s door transities

De SER constateert dat technologisering, globalisering, klimaatverandering, vergrijzing en flexibilisering van arbeid het speelveld ingrijpend veranderen. ser.nl+1

• Denk aan mentale belasting door AI en digitalisering, of verhoogde blootstelling aan hitte of extreem weer door klimaatverandering.
• Of aan de groei van flexibel werkers of zelfstandigen: zij vallen nu vaak buiten de standaardregels of ondersteuning. ser.nl

2. Arboregels: verouderd, ingewikkeld, moeilijk uitvoerbaar

Veel regels zijn niet (meer) afgestemd op de huidige praktijk. De SER signaleert dat vooral mkb-bedrijven moeite hebben met bijvoorbeeld de verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). VNO-NCW+1 Ook registraties van blootstelling aan gevaarlijke stoffen vragen om transparantie en vereenvoudiging. VNO-NCW+1

3. Inclusiviteit en diversiteit in arbo

Regels en wetenschap zijn vaak gemaakt naar het “gemiddelde” (vaak volwassen witte man). De SER wijst erop dat effecten anders kunnen zijn voor vrouwen, jongeren of mensen met andere lichamelijke kenmerken, en pleit voor bijvoorbeeld beschermende kleding voor vrouwen en hernieuwde normen voor blootstelling aan stoffen. VNO-NCW+1

4. Preventie & arbeid-gerelateerde zorg

Preventie moet meer op de voorgrond komen, aldus de SER. Niet pas reageren wanneer het misgaat, maar risico’s vroegtijdig signaleren. ser.nl Verder wordt benadrukt dat arbeidszorg (bedrijfsartsen, re-integratie etc.) beter moet aansluiten, ook voor zelfstandigen en flexwerkers. ser.nl

Wat betekent dit voor werkgevers en werknemers?

• Voor werkgevers, vooral in het mkb: regels zullen veranderen in de richting van meer uitvoerbaarheid. Er komt ruimte om processen rond arbo eenvoudiger en efficiënter te maken, zonder in te boeten op veiligheid.
• Voor werknemers: meer zeggenschap, betere bescherming (ook voor groepen die tot nu toe minder worden meegenomen), meer aandacht voor mentale risico’s, stress en werkdruk.
• Voor de samenleving / overheid: investeren in preventiestructuren loont — minder ziekteverzuim, hogere levenskwaliteit, lagere zorgkosten.

Aanbevolen stappen om te anticiperen

1. Ga in kaart staan waar je nu staat. Voer een actuele RI&E uit; onderzoek of blootstellingsregistraties op orde zijn — ook voor stoffen, klimaatfactoren, ergonomie en psychosociale risico’s.
2. Betrek medewerkers. Hoor wat zij ervaren qua werkdruk, veiligheid, welzijn. Vooral de mensen in de praktijk weten waar knelpunten zitten.
3. Update beleid / procedures. Breng arbo‐beleid in lijn met de nieuwe inzichten: denk aan beschermende kleding, voorzieningen voor klimaat (koeling, ventilatie), flexibele werktijden, mentale gezondheidszorg.
4. Werk samen. Arboprofessionals, bedrijfsarts, OR, personeel: iedereen moet meedoen. Samen kunnen oplossingen sneller en beter geïmplementeerd worden.
5. Monitor en leer. Stel meetbare doelen: minder verzuim, betere scores op werktevredenheid, lagere incidenten. Gebruik die data om beleid steeds te verbeteren.

Slotgedachte

De SER trekt aan de noodrem: het is tijd voor arbo‐regels die werken én voor preventie die structureel en vooruitstrevend is. Voor veiligheidenpreventie.nl is dit hét moment om de dialoog aan te wakkeren: wat hebben bedrijven nodig? Waar loopt het mis? En: hoe zorgen we dat gezond en veilig werken geen luxe is, maar de standaard?