Exoskeletten: een innovatieve stap in veiligheid en preventie

Met de groeiende focus op gezondheid en welzijn op de werkvloer, duiken exoskeletten de laatste jaren steeds vaker op in diverse sectoren. Maar wat zijn exoskeletten precies, welke voordelen brengen ze met zich mee en hoe dragen ze bij aan veiligheid en preventie? In dit artikel ontdek je hoe deze innovatieve hulpmiddelen kunnen bijdragen aan een veiligere en gezondere werkomgeving.

Wat is een exoskelet?

Een exoskelet is een draagbaar mechanisch harnas dat het lichaam ondersteunt bij het uitvoeren van fysieke taken. Het kan worden vergeleken met een versterkte, externe ‘ruggengraat’ die de belasting op spieren en gewrichten vermindert. Exoskeletten worden onder andere toegepast in de bouw, de logistiek, de auto-industrie en de zorg. Er bestaan verschillende soorten exoskeletten:

• Passieve exoskeletten: Deze werken zonder motoren of batterijen en maken gebruik van veersystemen of contragewichten om krachten te verdelen en te ondersteunen.
• Actieve exoskeletten: Deze zijn voorzien van elektrische of hydraulische aandrijving en kunnen de bewegingen van de drager versterken of gedeeltelijk overnemen.

Voordelen voor veiligheid en preventie

1. Vermindering van lichamelijke belasting
In sectoren waar werknemers vaak zware objecten tillen of repetitieve handelingen uitvoeren, helpt een exoskelet de benodigde kracht te verlagen en de belasting gelijkmatiger te verdelen. Hierdoor neemt het risico op rug-, schouder- en nekklachten aanzienlijk af. Op lange termijn kan dit helpen om het verzuim te reduceren en medewerkers langer gezond te houden.

2. Verbeterde ergonomie
Een exoskelet dwingt vaak een betere werkhouding af. Het ondersteunt de rug en schouders, wat leidt tot minder vooroverbuigen of onnatuurlijke draaibewegingen. Dit vermindert niet alleen de kans op blessures, maar verbetert ook het comfort van de werknemer tijdens het werk.

3. Hogere productiviteit
Hoewel veiligheid en welzijn altijd voorop staan, kunnen exoskeletten ook een positief effect hebben op de productiviteit. Met minder fysieke inspanning en vermoeidheid kunnen medewerkers in sommige gevallen taken sneller en consistenter uitvoeren, zonder in te leveren op veiligheid.

4. Toegankelijkheid en inclusie
Werkgevers kunnen dankzij exoskeletten medewerkers met fysieke beperkingen of ouderdomsklachten beter ondersteunen. Hierdoor wordt de werkvloer inclusiever en kunnen meer mensen langer en gezonder blijven meedraaien.

Toepassingsgebieden

1. Bouw en constructie
In de bouw worden vaak zware materialen getild en werkzaamheden op hoogte of in moeilijke houdingen uitgevoerd. Exoskeletten kunnen de druk op gewrichten en rug aanzienlijk verlagen, waardoor het risico op ongelukken en blessures vermindert.

2. Logistiek en magazijnen
Het tillen, verplaatsen en stapelen van goederen is een van de meest belastende activiteiten in de logistiek. Met een exoskelet hoeven werknemers minder kracht te zetten tijdens het heffen, wat directe voordelen biedt in termen van rugpreventie en verminderde kans op spierblessures.

3. Zorg en verpleging
Binnen de zorgsector worden dagelijks patiënten geholpen met opstaan, draaien en verplaatsen. Een exoskelet kan zorgpersoneel ondersteunen door de benodigde tilkracht te verminderen, wat rug- en schouderklachten kan helpen voorkomen.

4. Productie en assemblage
In fabriekshallen en productielijnen zijn repetitieve handelingen en langdurig staan of buigen aan de orde van de dag. Exoskeletten zorgen voor een betere houdingsondersteuning, wat de kans op werkgerelateerde ziektes en klachten reduceert.

Aandachtspunten en uitdagingen

1. Acceptatie door medewerkers
Het succes van exoskeletten valt of staat met het draagcomfort en de gebruiksvriendelijkheid. Onvoldoende training of onwennigheid kan leiden tot tegenzin en verkeerd gebruik. Goede voorlichting en het betrekken van medewerkers bij de selectie en implementatie is daarom cruciaal.

2. Kosten en onderhoud
Exoskeletten vormen een aanzienlijke investering. Werkgevers moeten niet alleen rekening houden met de aanschaf, maar ook met onderhoud, updates en eventuele vervanging van onderdelen. Tegelijkertijd kan de investering zich op de lange termijn uitbetalen in lagere verzuimkosten en een hogere productiviteit.

3. Wet- en regelgeving
Omdat exoskeletten nog relatief nieuw zijn, kunnen er onduidelijkheden bestaan over certificering, veiligheidsnormen en aansprakelijkheid. Het is belangrijk om bij aanschaf te letten op keurmerken en te voldoen aan de bestaande Arbowetgeving en CE-certificeringen.

4. Training en begeleiding
Zoals bij elk nieuw hulpmiddel is een goede introductie en begeleiding essentieel. Medewerkers moeten leren hoe zij het exoskelet veilig en effectief kunnen gebruiken. Ook de rol van leidinggevenden en preventiemedewerkers is belangrijk om de inzet en het nut van exoskeletten in de organisatie te verankeren.

Conclusie

Exoskeletten bieden een veelbelovende oplossing voor bedrijven en instellingen die werk gerelateerde blessures willen verminderen en de veiligheid op de werkvloer willen vergroten. Door de ondersteuning van rug, schouders en ledematen helpen deze ‘uitwendige skeletten’ om de fysieke belasting te verlagen, wat kan bijdragen aan een gezondere, productievere en inclusievere werkomgeving.

Voor organisaties die hun focus leggen op veiligheid en preventie zijn exoskeletten een serieuze overweging waard. Ze vormen een innovatieve stap richting het voorkomen van arbeidsgerelateerde klachten en het duurzaam inzetbaar houden van personeel.